teatr w wałbrzychu teatr w wałbrzychu
A A + A ++
ikona ikona

KRYSTYNA JANDA – polska aktorka filmowa i teatralna, reżyserka, pisarka, felietonistka, blogerka, piosenkarka, matka córki i dwóch synów; dyrektor własnego i jednego z pierwszych polskich teatrów prywatnych – Teatru Polonia; twarz kina moralnego niepokoju; żona Andrzeja Seweryna, potem Edwarda Kłosińskiego; laureatka nagrody aktorskiej na festiwalu w Cannes za „Przesłuchanie” i wielu innych wyróżnień i odznaczeń; w liście do Tadeusza Mazowieckiego w 1998 roku napisała: W naszym świecie zmian, chaosu, brutalności, niekonsekwencji i braku moralności, w końcu wieku zła, jak o nim mówią, – moment wahania i zastanowienia się, jest na wagę złota. Nie znam Pana, ale dziękuję za spokój, który mnie opanowuje, kiedy Pana widzę i słucham.

TADEUSZ MAZOWIECKI – polski polityk i publicysta, ostatni premier PRL i jednocześnie pierwszy premier III Rzeczypospolitej; podczas wygłoszonego 12 września 1989 roku expose zadeklarował politykę „grubej linii”, czyli braku odpowiedzialności nowego rządu za szkody poczynione w gospodarce w czasach PRLu; mówił także Musi być dla wszystkich, także dla PZPR, zapewniony udział, otwartość i współodpowiedzialność. Dlatego mówię o szerokiej koalicji, ale ja biorę za nią odpowiedzialność; z expose zapamiętano jednak głównie to, że podczas wygłaszania go Mazowiecki zasłabł; w 1990 przegrał wybory prezydenckie, zajmując trzecie miejsce za Lechem Wałęsą i Stanisławem Tymińskim; urząd Prezesa Rady Ministrów sprawował przez 498 dni; zmarł w październiku 2013 roku.

LANGENORT – statek należący do organizacji Kobiety na falach, pływający pod banderą holenderską; przybijał do portów państw, w których zabieg aborcji jest całkowicie lub częściowo zakazany, ewentualnie dostęp do niego jest z różnych przyczyn utrudniony; na statku, po wypłynięciu na wody międzynarodowe, za zgodą holenderskiego Ministerstwa Zdrowia, można było dokonać aktu przerwania ciąży metodą farmakologiczną lub (na miejscu, w porcie) dokonać szeregu badań ginekologicznych oraz otrzymać środki antykoncepcyjne; w 2009 organizacja straciła licencje na sprzedaż pigułek wczesnoporonnych na pokładzie, a statek został wystawiony na sprzedaż

KINO MORALNEGO NIEPOKOJU – nurt w polskiej kinematografii doby PRL (za umowne daty uznaje się lata 1971-1981); cechuje go aktualność czasu i problematyki akcji oraz celowa niedbałość filmowania, zbliżająca się w poetyce do kina dokumentalnego; jest prawdopodobnie jedynym w historii filmu prądem, który głównym bohaterem zainteresowania uczynił inteligenta i jego dylematy moralne; za autora nazwy całego nurtu uważa się reżysera Janusza Kijowskiego; jego głównymi przedstawicielami byli Krzysztof Zanussi (Barwy ochronne), Andrzej Wajda (Człowiek z marmuru), Agnieszka Holland (Aktorzy prowincjonalni), Feliks Falk (Wodzirej) czy Krzysztof Kieślowski (Amator).

MARIA JANION – badaczka literatury, historyczka idei, nauczyciel akademicki; bohaterka trzech filmów dokumentalnych; w 1949 roku wstąpiła do PZPRu, z którego została wykluczona 30 lat później; w swojej działalności badawczej interesuje się m.in. mitologią słowiańską, poezją i dramatem romantycznym, wampiryzmem, psychoanalizą literacką, tematyką gender, figurą Innego czy postmodernizmem; w 2012 roku na łamach wywiadu – rzeki przeprowadzonego przez Kazimierę Szczukę pod tytułem Janion. Transe – traumy – transgresje. 1: Niedobre dzieci dokonała tzw. coming outu.

LAPONIA – region w Europie obejmujący swoim zasięgiem północne rejony Norwegii, Szwecji, Finlandii i rosyjskiego Półwyspu Kolskiego; zamieszkują go głównie Lapończycy, zwani również Saamami, będący potomkami pierwotnych mieszkańców Skandynawii; genetycznie Saamowie znacznie różnią się od innych ludów zamieszkujących Półwysep Skandynawski, w budowie ciała wykazują cechy mongoloidalne; głównym zajęciem ludów Laponii jest myślistwo, rybołówstwo oraz hodowla renifera; w kulturze lapońskiej ciągle żywe są praktyki szamańskie, a ważnym elementem wejścia w stan dorosłości jest rytuał przejścia polegający na odpowiednim pocięciu ucha renifera za pomocą nożyka zwanego finką.

DEKALOG – przekazany przez Boga za pośrednictwem Mojżesza na dwóch kamiennych płytach zestaw zasad moralnych, obowiązujący najpierw w judaizmie, a potem przejęty przez chrześcijaństwo; na jednej z płyt umieszczono przykazania dotyczące zasad relacji człowieka z Bogiem, na drugiej życia społecznego; między przykazaniami chrześcijańskimi a tzw. oświadczeniami judaistycznymi występuje kilka różnic; sposób podziału na przykazania również zależy od przyjętej tradycji; w 1988 chrześcijańska wersja tego kodeksu zainspirowała reżysera Krzysztofa Kieślowskiego do stworzenia dziesięcioodcinkowego serialu, w którym podjął się analizy przystawalności moralności sprzed kilku tysięcy lat do współczesnego świata.

JERZY KUKUCZKA – polski alpinista i himalaista; który jako drugi na świecie zdobył wszystkie z czternastu tzw. ośmiotysięczników; w 1988 roku na Igrzyskach Olimpijskich w Calgary otrzymał srebrny Order Olimpijski; na co dzień mieszkał w Katowicach, a jego okna wychodziły prosto na Kopalnię Wujek; zginął na wysokości 8300 metrów w październiku 1989 roku; zobaczył więc początek zachodzących w Rzeczypospolitej zmian, nie doczekał jednak ich skutków.